Bana Macarcanın ve Türkçenin birbirine çok benzediği öğretilmişti eskiden. Hâttâ "Cebimde yeşil elma var" cümlesi Macarcada da aynı söylenir, diye örneklendirilirdi. Benim buna ilişkin hiçbir zaman, doğru düzgün bir kaynaktan edinilmiş, doğru düzgün bir bilgim olmadı. Hiçbir Macarla bu cümleyi duymamı sağlayacak denli samimi de olmadım. Aslına bakarsanız benim en samimi oldugum Macar, Attila József’ti.
Norveçli bir Türk edebiyatı profösöründen öğrendiğime göre Türkçe ve Macarca arasındaki benzerliğe ilişkin bilginin artık geçerliliği yokmuş. Ben bundan da habersizdim. Ama kısa zaman önce okuduğum En Güzel Macar Masalları’n sonra, dillerin değilse de, masalların kaynağı üzerine yeniden kafa yorar oldum.
En Güzel Macar Masalları, Nesin Yayınevi Çocuk Cenneti Kitaplığı’ndan çıkan Dünya Serisi kitaplarının ilki. Kitap on üç tane Macar halk masalını özenli bir Türkçeyle sunuyor bize. Masalların kahramanları da konuları da bize çok tanıdık. Yoksul ve akıllı delikanlılar, dünya güzeli prensesler, kızına uygun eş arayan krallar... Zaman zaman mucizelerle zaman zaman da kendi çabalarıyla mutlu sona ulaşıyor masal kahramanları, tıpkı bizim masallarımız ya da dünyanın başka yerlerinde söylenen masallardaki gibi.
Kitabı okurken kimi masallara daha önce rastladığımı düşündüm. Sanki büyükannemden dinlediğim, ilkokul öğretmenimin haftanın son günü, son derste okuduğu masallardan biriyle yeniden karşılaşmak gibi.
Gelelim Attila József’e. Ben Macarca hiçbir şey dinlemedim şimdiye dek. Hiçbir Macar masalı ya da şiiri orijinal dilinde okunmadı bana. Ama Attila József’in şiirlerini Kemal Özer’in müthiş çevirileriyle okuduğumdan bu yana onun dili, benim dilime en yakın olanlardandır.
Belki En Güzel Macar Masalları bu yazıyı okuyan ve Attila József’i henüz tanımayan yetişkinler için bir vesile olur. Evinizin genç okuru, Macar masallarını okurken siz de József’in şiirleriyle Macar edebiyatına giriş yapabilirsiniz. Sonra birlikte karar verirsiniz masalların ve József’in şiirlerinin sizin dilinize benzeyip benzemediğine.
