Çocuklar İçin Masallarla Satranç Eğitimi

Masalların büyülü dünyasına dalmanın verdiği sonsuz huzuru ballandıra ballandıra anlatmayı pek severim. Masalın tüm anlatım türleri içinde bambaşka bir yeri olduğuna dair gevezelik etmeyi de… Büyüklere, masal okuyarak yaratıcılıklarını ve düş dünyalarını canlı tutabilecekleri konusunda nasihatte bulunmak için elime geçen her fırsatı değerlendiririm.

Masal, insan aklının ve dilinin yaratabileceği en güçlü ifade biçimi belki de. Hem dinleyeni yönlendiren ve ona şekil veren, hem farklı anlatıcıların dilinde kendi de yeniden şekil bulan bir anlatı tekniği. Bir konuda öğüt verilecekse en etkili öğüdün masallarla verileceğine inanırım. Bir olayın unutulmaması isteniyorsa ona ilişkin yazılacak en güzel ve en uzun ömürlü yazı, masal dilinde yazılandır bana göre. Hal böyleyken Masallarla Satranç’a ilişkin ben yazı yazmayayım da kimler yazsın?

Ozan Çapan’ın masallara ilişkin ne düşündüğünü ya da masal türüne yakınlığını bilemiyorum. Ama, kitabının önsözünde de belirttiği gibi, satrancın bir takım karmaşık kurallarını, çocuklar için daha anlaşılır kılmanın yolu olarak onları masalla anlatma yolunu seçmesi karşısında şapka çıkardım.

Masallarla Satranç, masal anlatmak amacıyla hazırlamış bir kitap değil. Masal, satrancın amacından tutun da tüm kurallarına kadar kolay öğrenilmesini sağlayacak bir yöntem olarak kullanılmış. Kitabın ilk bölümünde Satranç Ülkesi’nin kapılarından içeri giriyoruz. Bu ülkede yaşayan siyah halk ve beyaz halkla tanışıyoruz. Çapan’nın anlatımına göre yok yere savaşmaya başlayan bu iki halk, savaşlarda iyice yorulup, savaştıklarına da pişman olup barışıyorlar. Sonra da kötü günlerinin acısını çıkarırcasına, aralarındaki rekabeti kuralları olan bir oyuna dönüştürüyorlar. Böylelikle Çapan, satrancın kavgaya dönüştürülmemesi gereken bir oyun olduğuna dikkat çekerken satrançta kullanılan taş sayısı ve taşların renkleri gibi temel bilgileri verip giriş yapıyor.

Kitabın ilerleyen bölümlerinde taşların işlevleri, satranç ülkesine ilişkin anlatılan masaldan yola çıkılarak açıklanmış. Satranç taşlarının her biri, Satranç Ülkesi’nin bir bireyi. Ülke içinde gezinip duruyorlar. Kitapta yer alan kısa testler ve uygulama diyagramları da bu bireylerle ilgili bilgilerin öğrenilip öğrenilmediğini kontrol etmeye yardımcı oluyor.

Kitabı incelediğimde, masallar konusunda düş kırıklığına uğramadım desem yalan olur. Ancak Masallarla Satranç, başta da belirttiğim, gibi bir masal kitabı değil. Satranç öğretmek amacıyla hazırlanmış olması, masalların teknik ve anlatım özellikleri açısından zayıflığını gözden uzak tutuyor.  Masal, onu masal yapan özellikleri açısından olmasa da öğretme tekniği olarak etkili bir biçimde karşımıza çıkıyor.

Yine masalların kudretine ilişkin bir laf edeyim hazır elime fırsat geçmişken: Güçlü bir belletme yöntemi olabilir masal.

Çocuklar İçin Masallarla Satranç Eğitimi

Yazar: 

Yayınevi: 

Yayın Yılı: 

2003

Yaş Aralığı: 

8 - 11

Yaş Grubu: